යළි දකිමු දීඝවාපිය

බුදුරජාණන් වහන්සේ ලක්දිවට වැඩමවා වදාළ පුජනීය සොලොස්මස්ථාන අතුරින් පූජනීය පුරාණ ආගමික ස්ථානයක් ලෙස දීඝවාපිය ප්‍රචලිතය. මහාවංශයට අනුව දුටුගැමුණු රජතුමාගේ සොහොයුරා වන සද්ධාතිස්ස රජතුමා විසින් ඉදිකර ඇති දීඝවාපිය බෞද්ධ විහාරස්ථානය සහ එහි පුරාවිද්‍යාත්මක වැදගත්කමකින් යුතු භූමියේ ඉතිහාසය ක්‍රි.පු. 3 වන සියවස දක්වා ඈතට දිවෙන බව මහාවංශය සදහන් කරයි.

මෙම මහා ස්තූපය ඉදිකර ඇත්තේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ‘නිය ධාතුන් වහන්සේ’ තැන්පත් කිරීමෙන් බව පුරාවෘත්ත සාක්ෂි දරයි.

බුදුරජාණන් වහන්සේ තෙවැනි වරට ලක්දිවට වැඩි අවස්ථාවේදී ශ්‍රී පාද කඳු මුදුනේ දවස ගත කිරීමෙන් අනතුරුව දීඝවාපිය වෙත වැඩම කල බව මහා වංශයේ සදහන් වේ.

කාවන්තිස්ස රජු දීඝවාපිය පුද බිම ආරක්ෂාකිරීම සදහා අශ්ව රථ සහිත සේනාවන් සමග තම දෙවන පුත් තිස්ස කුමරු යොදවා තිබු අතර කෘෂිකාර්මික වශයෙන් සරුසාර බිමක් වූ මෙම ප්‍රදේශයේ වගාකටයුතු සහ වාරිමාර්ග වැඩි දියුණු කිරීමේ කාර්යයද ඔහුට පවරා ඇති අතර එය එකල රටේ ආහාර නිෂ්පාදනයේ ප්‍රධාන තැනක් ගත් බව මහාවංශයේ සදහන් වේ.

දීඝවාපිය ස්ථූපය සහ මහා සංඝයා උදෙසා විහාරයක් පසුකාලීනව රජ වූ සද්ධාතිස්ස රජතුමා විසින් ඉදි කරන ලදී.